Een comeback van het fascisme?

65 Jaar nadat Stalin overleed en Chroesjtsjov alle beelden en afbeeldingen van Stalin uit Rusland liet verwijderen lijkt hij binnenkort in ere hersteld te gaan worden. Net als in Nederland een paar jaar geleden Pim Fortuyn als grootste Nederlander werd verkozen hebben ze in Rusland nu ook een verkiezing op TV wie de grootste Rus aller tijden is. In de tussen polls bleek Stalin op de koppositie te staan. Stalin was de leider van de Sovjet unie van 1922 tot 1953 en heeft in die tijd miljoenen mensen om het leven gebracht. Toch stemmen de Russen massaal op Stalin als grootste Rus. De organisatie van het tv-programma heeft 1.000.000 stemmen op Stalin ongeldig verklaard om te voorkomen dat hij wint. Ondanks dat staat hij op de vierde plaats. Hoe komt het dat een man die zijn eigen volk zo hard en meedogenloos behandelde uiteindelijk een grote kans maakt als grootste Rus te worden verkozen?

In Italië staat Mussolini nog altijd op een voetstuk. Op veel plekken in Italië zijn nog steeds afbeeldingen van hem te koop en is ‘il Duce’ in de ogen van de bevolking een van de laatste echte leiders van het land geweest. Berlusconi, die het niet erg vindt om zo nu en dan ‘il Duce’ genoemd te worden, doet niet onder voor Mussolini. In de enige dictatuur in de EU begint racisme steeds meer een alledaagse zaak te worden. Een Marokkaans meisje wordt op 12 oktober afgetuigd omdat ze niet wou opstaan voor een Italiaan en op 30 september slaan 4 politieagenten een 22 jarige Ghanese student in elkaar terwijl ze hem uitschelden voor “vuile neger”. Dit zijn niet de enige incidenten. De minister van defensie pleitte pasgeleden voor een herdenking van de doodseskaders die duizenden joden en partizanen om het leven brachten en de burgermeester van Rome zei dat “het fascisme zo erg nog niet was.”

In de tijd dat het fascisme in Europa opkwam was er een wereldwijde economische crisis. Als je geen baan kan vinden en moeite hebt het hoofd boven het water te houden is het altijd fijn om iemand de schuld te kunnen geven. Joden, Zigeuners, Marokkanen, het maakt niet uit. Het is allemaal één pot nat. Het zijn gewoon weer de buitenlanders.

Duitsland lijkt tot nu toe nog de uitzondering. Tijdens het WK van 2006 hadden de Duitsers eindelijk een belangrijk deel van de 2e wereld oorlog verwerkt. Ze durfden voor het eerst weer trots te zijn op Duitsland en met vlaggen te zwaaien zonder geassocieerd te worden met Nazi-Duitsland. Maar in Duitsland geen tekens van fascisme. Er zijn wel neonazi’s maar niet in zulke getallen dat ze een echte bedreiging vormen.

Hoe komt het dat van Rusland, Duitsland en Italië de Duitsers hun verleden anders verwerken dan de Russen en Italianen? Als je naar de politiek kijkt in de jaren na Stalin, Mussolini en Hitler zijn er een paar duidelijke verschillen. Hitler wordt door het grootste deel van de wereld- het Midden-Oosten uitgesloten- gezien als de ergste van deze drie. De Duitsers krijgen de schuld van de allebei de wereldoorlogen en de Jodenhaat. Er zijn nergens zoveel joden verraden als in Nederland en in Frankrijk werden de joden voordat dat de Duitsers het gevraagd hadden al op de trein naar Duitsland en Polen gezet. Ondanks dat heeft Duitsland altijd alle schuld moeten dragen. De wereld heeft Duitsland in de afgelopen 60 jaar duidelijk gemaakt dat ze zich moeten schamen!

In Italië en Rusland licht dit anders. De Russen kijken met weemoed terug op de tijd dat zij een wereldmacht waren. Na de val van de Sovjet Unie kan je zeggen dat de Russen de koude oorlog hadden verloren. Na de een mislukte coup, die Jeltsin stopte werd Boris Jeltsin in 1991 tot president verkozen. Zijn drankprobleem zorgde voor vele gênante momenten. Hij kwam vaak dronken dansend en zingend in het nieuws. Dat was als hij tenminste op zijn benen kon blijven staan.

In Italië is de politiek na Mussolini altijd onrustig geweest. De jaren 70 en 80 werden getekend door sociale conflicten en de moord op de leider van de christendemocraten. Communisme en fascisme hebben de Italiaanse politiek nooit verlaten en spelen tot de dag van vandaag een rol.
In deze tijd lijken Putin en Berlusconi dit gat aardig op te kunnen vullen. Met hun totalitaire instelling en nationalisme herleven de oude tijden en worden beide landen geregeerd op de manier die ze gewend waren.

Met de huidige economische crisis en de sympathieën die in sommige landen spelen zijn er duidelijke overeenkomsten met Europa in de jaren 30. De wereld ziet er in deze tijd anders uit met andere spelers en een meer geïntegreerde wereld economie. Desondanks lijdt een wereldwijde crisis altijd tot meer extremisme en moeten we oppassen om in Europa niet dezelfde fouten te begaan als in de geschiedenis.